de Blücher van Meissen

In de jaren 60 schonk de directeur van de fabriek van Meissen tijdens een bezoek aan het Wellingtonmuseum een Blücher te paard, een werk dat momenteel in ons depot wordt bewaard.

Dit beeldje van na de tweede wereldoorlog vertegenwoordigt het zogenaamde ‘Saksisch porselein’. Die benaming groepeert de productie van meerdere Duitse werkplaatsen uit de streek van Saksen vanaf het begin van de 18e eeuw.

Saksisch porselein is gemaakt van kaolien (witte klei) uit de mijnen ten noordwesten van de stad Meissen. De productietechniek werd ontdekt in China, in de 12e eeuw, en vereist een bakproces op 1200°. Via de zijderoute brachten de Europeanen dit zeer dure oosterse porselein mee. Juist omdat het zo kostbaar was, trachtten alchemisten jarenlang het recept ervan te achterhalen!

Maar pas aan het begin van de 18e eeuw ontsluiert Friedrich Böttger (1682-1719) in Meissen het mysterie, met de ontdekking van het geheime ingrediënt, kaolien. Vervolgens maken meerdere fabrieken zich de nieuwe techniek eigen. In Frankrijk specialiseren Sèvre, Parijs en Limoges zich in de productie, terwijl in België fabrieken opduiken in Doornik en Brussel.

Maar hoe onderscheid je porselein van biscuit en aardewerk? Houd het voorwerp tegen een lichtbron. Als het licht er doorkomt, is het porselein.

Onze Blücher te paard is afkomstig van de werkplaats van Meissen, waarschijnlijk de beroemdste van allemaal, met stukken die te herkennen zijn aan twee gekruiste degens. Dat beroemde merkteken wordt door kenners de ‘ster van Marcolini’ genoemd en werd ontworpen onder het bewind van graaf Marcolini-Ferreti (1739-1814) tussen 1775 en 1814. Een merk dat dus dateert uit de tijd van Wellington, Napoleon en… Blücher!

Deze ruiter toont aan hoe belangrijk Blücher was in de Germaanse cultuur. Hij was een held van de Duitse natie die stilaan bewust werd van zichzelf na de opheffing van het Heilige Roomse Rijk in 1806 en uiteindelijk uitgroeide tot Duitsland.

 

Quentin Debbaudt, verantwoordelijke van de collecties van het Wellingtonmuseum

 

Bronnen

 

Hoffmann K, Das weisse Gold von Meissen, Bern, Scherz, 1989

Schneider K, Marcolini, oder wie man Günstling wird, Munich, Hanser, 2007

Schweitzer J, « Mémoires, mythes et relectures de la bataille de Leipzig en Allemagne de 1813 à 1871 » in Revue d’Allemagne et des pays de langue allemande, 47-1, 2015, Pp. 185-194.

Sonneman R, Wachtler E, Meissen: la découverte de la porcelaine européenne en Saxe: J. F. Bottger, 1709-1736, Paris, Pygmalion, 1984